Tội hiếp dâm được quy định thế nào trong bộ luật hình sự? Dấu hiệu pháp lý của tội hiếp dâm là gì? 12 tình tiết định khung hình phạt cụ thể về tội hiếp dâm như thế nào? Tất vả sẽ được Luật Nguyễn Hưng giải đáp chi tiết trong bài viết dưới đây.
Tội hiếp dâm được pháp luật quy định như thế nào?
Tại Điều 141 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 quy định về tội hiếp dâm như sau:
“1. Người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 07 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt từ 07 năm đến 15 năm:
a) Có tổ chức;
b) Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;
c) Nhiều người hiếp một người;
d) Phạm tội 02 lần trở lên;
đ) Đối với 02 người trở lên;
e) Có tính chất loạn luân;
g) Làm nạn nhân có thai;
h) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
i) Tái phạm nguy hiểm.
3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân:
a) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
b) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;
c) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.
Phạm tội đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì bị phạt tù từ 05 năm đến 10 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp quy định tại khoản 2 hoặc khoản 3 Điều này, thì bị xử phạt theo mức hình phạt quy định tại các khoản đó.
Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.”
Có thể hiểu, hiếp dâm là dùng vũ lực hoặc đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân.
Xem thêm: Tội cưỡng dâm và 10 tình tiết định khung hình phạt cụ thể
Dấu hiệu pháp lý của tội phạm hiếp dâm
Khách thể
– Khách thể của tội phạm này là:
- Xâm phạm quyền bất khả xâm phạm về tình dục của con người;
- Xâm phạm danh dự, nhân phẩm của con người;
- Xâm phạm đến trật tự an toàn xã hội.
Khách quan
Hành vi khách quan của tội hiếp dâm theo Điều 141 Bộ luật Hình sự là hành vi giao cấu hoặc hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của họ bằng thủ đoạn dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được hoặc bằng thủ đoạn khác.
Dùng vũ lực
Dùng vũ lực là việc dùng sức mạnh vật chất đề bẹp sự kháng cự của nạn nhân chống lại hành vi của người phạm tội.
Đe dọa dùng vũ lực
Đây là trường hợp dùng lời nói, cử chỉ, hành động đe dọa sẽ dùng sức mạnh vật chất xâm hại đến tính mạng, sức khỏe với ý thức nhằm cố ý làm cho ý chí của nạn nhân bị tê liệt không chống lại hành vi của người phạm tội như dọa giết, dọa gây thương tích,…
Lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân
Là thủ đoạn lợi dụng nạn nhân vì lý do nào đó không thể chống lại hành vi của người phạm tội như lợi dụng nạn nhân trong tình trạng ốm đau, người bị hại bị hạn chế hoặc bị mất khả năng nhận thức.
Hành vi dùng thủ đoạn khác
Dùng thủ đoạn khác có thể là đầu độc nạn nhân; cho nạn nhân uống thuốc ngủ, thuốc gây mê, uống rượu, bia hoặc các chất kích thích mạnh khác làm nạn nhân lâm vào tình trạng mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác;….
Giao cấu trái với ý muốn của nạn nhân
Hành vi giao cấu trái với ý muốn là nạn nhân không chấp nhận hành vi giao cấu, có xử sự phản kháng chống lại việc giao cấu hoặc hành vi giao cấu xảy ra không có ý muốn của nạn nhân.
Thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác
Là những hành vi quan hệ tình dục như giao cấu qua miệng, giao cấu qua hậu môn hoặc dùng các phương tiện khác tác động vào bộ phận sinh dục của nạn nhân;
Chủ thể
Chủ thể phạm tội này là người từ đủ 14 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự, có thể là nam hoặc nữ, không phân biệt giới tính nào cả.
Chủ quan
Về mặt chủ quan, người phạm tội hiếp dâm thực hiện hành vi này với lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là trái với quy định pháp luật và nhìn thấy trước hậu quả của hành vi nhưng vẫn thực hiện hành vi đó.
12 tình tiết định khung hình phạt cụ thể về tội hiếp dâm
Có tổ chức
Tình tiết “có tổ chức” là hình thức đồng phạm có sự cấu kết chặt chẽ và phân công, sắp đặt vai trò của những người cùng thực hiện tội phạm.
Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh
Đây là trường hợp người phạm tội đã thực hiện hành vi hiếp dâm đối với người mà họ có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh. Đối với trường hợp nếu hành vi hiếp dâm không liên quan đến việc chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh thì không áp dụng tình tiết này.
Người phạm tội và người bị hại trong trường hợp này phải có mối quan hệ gia đình, xã hội, theo đó người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh đối với người bị hại. Trách nhiệm này xuất phát từ quan hệ huyết thống như bố mẹ đối với con cái, quan hệ giáo dục như thầy giáo đối với học sinh, quan hệ chữa bệnh như thầy thuốc đối với bệnh nhân.
Nhiều người hiếp một người
Đây là trường hợp nhiều người dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của một nạn nhân, nghĩa là từ 02 người trở lên thực hiện hành vi phạm tội hiếp dâm đối với một người.
Phạm tội 02 lần trở lên
Phạm tội 02 lần trở lên là trường hợp người phạm tội đã thực hiện hành vi hiếp dâm từ 02 lần trở lên nhưng chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự và chưa hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.
Đối với 02 người trở lên
Đây là trường hợp chủ thể phạm tội thực hiện hành vi hiếp dâm đối với 02 nạn nhân trở lên.
Có tính chất loạn luân
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây được xem là có tính chất loạn luận:
+ Đối với người cùng dòng máu về trực hệ, với anh chị em cùng cha mẹ, anh chị em cùng cha khác mẹ hoặc cùng mẹ khác cha.
+ Đối với cô ruột, dì ruột, chú ruột, bác ruột, cậu ruột, cháu ruột.
+ Đối với con nuôi, bố nuôi, mẹ nuôi.
+ Đối với con riêng của vợ, con riêng của chồng, bố dượng, mẹ kế.
+ Đối với con dâu, bố chồng, mẹ vợ, con rể.
Làm nạn nhân có thai
Đối với trường hợp phạm tội hiếp dâm làm nạn nhân có thai, việc mang thai là kết quả của việc hiếp dâm đối với nạn nhân thì được xem là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Trường hợp nếu nạn nhân có bị hiếp dâm nhưng việc mang thai là kết quả của việc giao giữa nạn nhân với người khác thì người phạm tội không phải chịu tình tiết làm nạn nhân có thai.
Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nận nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% trở lên
Đây là tình tiết xem xét để tăng nặng trách nhiệm hình sự vì hành vi phạm tội này đã xâm phạm nghiêm trọng đến sức khỏe, gây thương tích ở mức đáng kể và ảnh hưởng đến tinh thần của nạn nhân.
Tái phạm nguy hiểm
Là trường hợp phạm tội thỏa mãn các dấu hiệu tái phạm nguy hiểm được quy định tại Điều 53 Bộ luật Hình sự như sau:
- Đã bị kết án về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý.
- Đã tái phạm, chưa được xóa án tích mà lại thực hiện hành vi phạm tội do cố ý.
Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội
Nếu người phạm tội biết mình nhiễm HIV mà vẫn hiếp dâm, nghĩa là cố ý lây truyền HIV cho người khác bằng hành vi hiếp dâm sẽ được xem xét là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự.
Làm nạn nhân chết hoặc tự sát
Tình tiết làm nạn nhân chết hoặc tự sát được xác định để xem xét là tình tiết có tăng trách nhiệm hình sự hay không. Nếu nạn nhân bị chết không phải là do hiếp dâm mà do nguyên nhân khác thì không phải chịu tình tiết hiếp dâm làm nạn nhân chết. Nếu người phạm tội có lỗi cố ý đối với hậu quả chết người thì hành vi phạm tội của họ cấu thành tội giết người và tội hiếp dâm.
Trường hợp hiếp dâm làm nạn nhân tự sát là trường hợp nạn nhân do bị hiếp dâm tác động đến tâm lý dẫn đến hành vi tự tước đoạt mạng sống của họ thì sẽ bị xem xét tình tiết phạm tội hiếp dâm làm nạn nhân tự sát.
Phạm tội đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi
Đối với trường hợp hiếp dâm người chưa thành niên, chưa có đầy đủ nhận thức, chưa phát triển hoàn thiện về thể chất, tâm lý thì tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi này nặng hơn so với hiếp dâm người từ đủ 18 tuổi trở lên.
Hình phạt đối với người phạm tội hiếp dâm
Tại Điều 141 Bộ luật hình sự quy định khung hình phạt đối với người phạm tội hiếp dâm gồm gồm 4 khung hình phạt chính như sau:
– Khung 1: Phạt tù từ 02 năm đến 07 năm đối với người nào dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân,
– Khung 2: Phạt tù từ 07 năm đến 15 năm đối với người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Có tổ chức;
- Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;
- Nhiều người hiếp một người;
- Phạm tội 02 lần trở lên;
- Đối với 02 người trở lên;
- Có tính chất loạn luân;
- Làm nạn nhân có thai;
- Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
- Tái phạm nguy hiểm.
– Khung 3: Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân đối với người phạm tội thuộc một trong các trường hợp được quy định sau đây:
- Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
- Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;
- Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.
– Khung 4: Phạt tù từ 05 năm đếm 10 năm đối với người phạm tội đối với người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi.
Trường hợp, nếu nạn nhân là người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi nhưng người phạm tội lại thực hiện một trong số những hành vi thuộc những hành vi nêu trên thì bị xử phạt theo mức hình phạt quy định tương ứng với những hành vi đó mà luật đã quy định.
– Ngoài ra, còn có hình phạt bổ sung: Người phạm tội có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Bài viết trên nói về tội hiếp dâm theo quy định của bộ luật hình sự và 12 tình tiết định khung hình phạt cụ thể về tội hiếp dâm. Nếu bạn còn những vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác. Vui lòng liên hệ Luật Nguyễn Hưng qua số điện thoại (028) 6650 6738 – (028) 6650 8738 để nhận được sự tư vấn hỗ trợ từ đội ngũ luật sư.
