Bản án là gì? Bản án có mấy loại, đặc điểm như thế nào? Nguyên tắc công bố và hiệu lực của bản án ra sao? Bản án có phải là văn bản quy phạm pháp luật không? Bố cục của một bản án như thế nào? Tất cả sẽ được Luật Nguyễn Hưng giải đáp cụ thể trong bài viết sau đây.
Bản án là gì?
Bản án là văn bản ghi nhận phán quyết của Tòa án đối với một vụ án, nội dung của bản án sẽ bao gồm phần mở đầu, phần nội dung vụ án, nhận định và phần quyết định của Tòa án. Bản án sẽ ghi nhận lại toàn bộ quá trình tố tụng, chứng cứ, tài liệu, lời khai, yêu cầu của các đương sự, quá trình xác minh, thu thập chứng cứ… Bản án cũng sẽ ghi rõ các điều khoản áp dụng theo pháp luật, căn cứ đưa ra phán quyết.
Đặc điểm của bản án
– Bản án là loại văn bản chỉ có Tòa án mới có thẩm quyền ban hành theo quy định của pháp luật tố tụng;
– Tòa án ra bản án nhân danh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thể hiện quan hệ giữa Nhà nước với cá nhân, cơ quan, tổ chức;
– Bản án được lập theo một mẫu thống nhất, được pháp luật quy định về hình thức và nội dung;
– Bản án phải thể hiện đầy đủ các chứng cứ, tài liệu, tình tiết của vụ án, lời khai, yêu cầu của những người tham gia tố tụng. Bên cạnh đó còn thể hiện ý kiến, quan điểm, nhận định và kết luận của Hội đồng xét xử,….;
– Khi bản án có hiệu lực thi hành thì các chủ thể liên quan buộc phải thi hành, bản án có tính chất mệnh lệnh của Nhà nước.
Phân loại bản án
Căn cứ theo hiệu lực pháp luật
Bản án đã có hiệu lực pháp luật
Bản án đã có hiệu lực pháp luật là bản án của Tòa án cấp sơ thẩm đã hết thời hạn kháng cáo kháng nghị nhưng không bị kháng cáo kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm; Bản án của Tòa án cấp phúc thẩm; Bản án của Tòa án nước ngoài đã được Tòa án Việt Nam công nhận và cho thi hành tại Việt Nam. Bản án có hiệu lực chỉ có thể bị sửa đổi hoặc hủy bỏ bản án theo trình tự giám đốc thẩm hoặc tái thẩm.
Bản án chưa có hiệu lực pháp luật
Bản án chưa có hiệu lực pháp luật là bản án của Tòa án cấp sơ thẩm chưa hết thời hạn kháng cáo kháng nghị hoặc có kháng cáo, kháng nghị nhưng chưa xét xử theo trình tự phúc thẩm.
Căn cứ theo lĩnh vực pháp luật
Bản án hình sự
Bản án hình sự là phán quyết của Tòa án sau khi xét xử vụ án hình sự dựa trên chứng cứ, tài liệu, kết quả tranh tụng tại phiên tòa,…bản án phải có chữ ký của tất cả các thành viên Hội đồng xét xử và nội dung phải tuân theo quy định của pháp luật Hình sự.
Bản án dân sự
Bản án dân sự là phán quyết của Tòa án sau khi xét xử vụ án dân sự, Tòa án ra bản án nhân danh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Bản án phải có đầy đủ các nội dung theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự và các văn bản luật khác có liên quan.
Bản án hành chính
Bản án hành chính là phán quyết của Tòa án sau khi xét xử vụ án hành chính, nội dung bản án phải tuân theo quy định của luật tố tụng hành chính và các văn bản hướng dẫn có liên quan.
Bản án, quyết định dân sự của Toà án nước ngoài
Bản án của Tòa án nước ngoài mà theo quy định của pháp luật Việt Nam được coi là bản án có hiệu lực. Bản án của Tòa án nước ngoài có thể là vụ án về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại,…
Bố cục của một bản án như thế nào?
Bản án gồm có phần mở đầu, phần nội dung vụ án và nhận định và phần quyết định của Tòa án, cụ thể như sau:
– Trong phần mở đầu phải ghi rõ tên Tòa án xét xử sơ thẩm; số và ngày thụ lý vụ án; số bản án và ngày tuyên án; họ, tên của các thành viên Hội đồng xét xử, Thư ký phiên tòa, Kiểm sát viên, người giám định, người phiên dịch; tên, địa chỉ của nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, cơ quan, tổ chức, cá nhân khởi kiện; người đại diện hợp pháp, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự; đối tượng tranh chấp; số, ngày, tháng, năm của quyết định đưa vụ án ra xét xử; xét xử công khai hoặc xét xử kín; thời gian và địa điểm xét xử;
– Trong phần nội dung vụ án và nhận định của Tòa án phải ghi yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, yêu cầu khởi kiện của cơ quan, tổ chức, cá nhân; yêu cầu phản tố, đề nghị của bị đơn; yêu cầu độc lập, đề nghị của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Tòa án phải căn cứ vào tài liệu, chứng cứ đã được xem xét tại phiên tòa, kết quả tranh tụng tại phiên tòa để phân tích, đánh giá, nhận định đầy đủ, khách quan về các tình tiết của vụ án, những căn cứ pháp luật, nếu vụ án thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 4 của Bộ luật này thì còn phải căn cứ vào tập quán, tương tự pháp luật, những nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự, án lệ hoặc lẽ công bằng, để chấp nhận hoặc không chấp nhận yêu cầu, đề nghị của đương sự, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự và giải quyết các vấn đề khác có liên quan;
– Trong phần quyết định phải ghi rõ các căn cứ pháp luật, quyết định của Hội đồng xét xử về từng vấn đề phải giải quyết trong vụ án, về áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, án phí, chi phí tố tụng và quyền kháng cáo đối với bản án; trường hợp có quyết định phải thi hành ngay thì phải ghi rõ quyết định đó.
Nguyên tắc công bố bản án
Tại Điều 2 Nghị quyết 03/2017/NQ-HĐTP quy định nguyên tắc công bố bản án, quyết định trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án như sau:
“Điều 2. Nguyên tắc công bố bản án, quyết định trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án
Việc công bố bản án, quyết định phải tuân theo quy định của pháp luật về bảo đảm an ninh quốc gia, bí mật nhà nước, thuần phong mỹ tục, bí mật điều tra, bí mật công tác, bí mật nghề nghiệp, bí mật kinh doanh; bảo vệ đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình, bảo vệ người dưới 18 tuổi; tôn trọng các quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Việc công bố bản án, quyết định không được xâm phạm lợi ích nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Bản án, quyết định được công bố phải bảo đảm chính xác, kịp thời, tạo thuận lợi cho việc tiếp cận; đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật và hướng dẫn tại Nghị quyết này.
Không được sử dụng bản án, quyết định công bố trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án vào những mục đích trái pháp luật.”
Hiệu lực của bản án
– Đối với bản án của Tòa án sơ thẩm, bản án có hiệu lực sau 30 ngày kể từ ngày tuyên án, nếu bản án không bị kháng cáo, kháng nghị.
– Đối với bản án của Tòa án phúc thẩm, bản án có hiệu lực kể từ ngày tuyên án.
Ví dụ về bản án
– Ví dụ bản án cấp sơ thẩm:
BẢN ÁN SỐ 480/2022/HNGĐ-ST NGÀY 30/12/2022 VỀ LY HÔN – TÒA ÁN NHÂN DÂN QUẬN 5, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.
BẢN ÁN SỐ 12/2020/DS-ST NGÀY 16/6/2020 VỀ TRANH CHẤP HỢP ĐỒNG TÍN DỤNG – TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN TRIỆU SƠN, TỈNH THANH HÓA.
– Ví dụ bản án hình sự
BẢN ÁN SỐ 13/2022/HSST NGÀY 30/11/2022 VỀ PHẠM TỘI TÀNG TRỮ TRÁI PHÉP CHẤT MA TÚY – TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN CẨM KHÊ, TỈNH PHÚ THỌ.
BẢN ÁN SỐ 333/2022/HSST NGÀY 19/12/2022 VỀ PHẠM TỘI ĐÁNH BẠC – TÒA ÁN NHÂN DÂN THỊ XÃ THUẬN AN, TỈNH BÌNH DƯƠNG.
– Ví dụ bản án dân sự
BẢN ÁN SỐ 36/2019/DS-ST NGÀY 21/8/2019 VỀ TRANH CHẤP QUYỀN SỬ DỤNG ĐẤT – TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN VĨNH LỢI, TỈNH BẠC LIÊU.
– Ví dụ bản án hành chính
BẢN ÁN SỐ 302/2022/HC-ST NGÀY 30/12/2022 VỀ VIỆC KHIẾU KIỆN QUYẾT ĐỊNH HÀNH CHÍNH TỎNG LĨNH VỰC QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI – TÒA ÁN NHÂN DÂN THÀNH PHỐ HÀ NỘI.
– Ví dụ bản án của Tòa án nước ngoài
BẢN ÁN SỐ 62/2008/QĐKDTM-PT NGÀY 07/08/2008 VỀ YÊU CẦU CIING NHẬN BẢN ÁN DÂN SỰ CỦA TÒA ÁN HÀN QUỐC CHO THI HÀNH TẠI VIỆT NAM – TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.
Câu hỏi thường gặp?
Bản án có phải là văn bản quy phạm pháp luật hay không?
Hiện tại, bản án không nằm trong danh sách hệ thống văn bản quy phạm pháp luật được quy định tại Điều 4 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Hiệu lực pháp luật của bản án sơ thẩm có khác bản án phúc thẩm không?
Hiệu lực pháp luật của bản án sơ thẩm khác với bản án phúc thẩm. Bản án sơ thẩm chưa có hiệu lực kể từ ngày tuyên án mà phải đợi hết thời hạn kháng cáo, kháng nghị nếu không có kháng cáo, kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm thì bản án mới có hiệu lực. Bản án phúc thẩm có hiệu lực kể từ ngày tuyên án.
Trên đây là nội dung chia sẻ của Luật Nguyễn Hưng về “Bản án là gì? Đặc điểm, phân loại và hiệu lực của bản án“. Hy vọng bài viết sẽ mang lại những thông tin hữu ích dành cho bạn. Trong quá trình tìm hiểu thông tin, nếu bạn còn những thắc mắc nào cần được giải đáp. Hãy liên hệ Luật Nguyễn Hưng qua số điện thoại (028) 6650 6738 – (028) 6650 8738 để nhận được sự tư vấn hỗ trợ từ đội ngũ luật sư.
