Hành vi thao túng thị trường chứng khoán bị xử lý như thế nào?

Hành vi thao túng thị trường chứng khoán là gì? Dấu hiệu pháp lý của tội thao túng thị trường chứng khoán như thế nào? Hành vi bán chui cổ phiếu không công bố thông tin có phải là hành vi thao túng thị trường chứng khoán không? Mức xử lý của hành vi này như thế nào? Luật Nguyễn Hưng sẽ đi tư vấn giải đáp các vấn đề này một các cụ thể trong bài viết dưới đây.

Hành vi thao túng thị trường chứng khoán là gì?

Chứng khoán là tài sản, bao gồm: Cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ; chứng quyền, chứng quyền đảm bảo, quyền mua cổ phần, chứng chỉ lưu ký; chứng khoán phái sinh; các loại chứng khoán khác do Chính phủ quy định.

Thị trường chứng khoán là nơi mua bán chứng khoán, bao gồm các hoạt động chào bán, niêm yết, giao dịch, kinh doanh, đầu tư chứng khoán, cung cấp dịch vụ về chứng khoán,…

Tại khoản 2 Điều 3 Nghị định 156/2020/NĐ-CP giải thích cụm từ “Thao túng thị trường chứng khoán”:

Thao túng thị trường chứng khoán là việc thực hiện hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán, những điều cấm được quy định tại khoản 3 Điều 12 luật Chứng khoán, gồm một hay một số hành vi sau:

a) Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng liên tục mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo;

b) Đặt lệnh mua và bán cùng loại chứng khoán trong cùng ngày giao dịch hoặc thông đồng với nhau giao dịch mua, bán chứng khoán mà không dẫn đến chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu hoặc quyền sở hữu chỉ luân chuyển giữa các thành viên trong nhóm nhằm tạo giá chứng khoán, cung cầu giả tạo;

c) Liên tục mua hoặc bán chứng khoán với khối lượng chi phối vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thị trường nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó trên thị trường;

d) Giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác liên tục đặt lệnh mua, bán chứng khoán gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá chứng khoán, thao túng giá chứng khoán;

đ) Đưa ra ý kiến một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán, về tổ chức phát hành chứng khoán nhằm tạo ảnh hưởng đến giá của loại chứng khoán đó sau khi đã thực hiện giao dịch và nắm giữ vị thế đối với loại chứng khoán đó;

e) Sử dụng các phương thức hoặc thực hiện các hành vi giao dịch khác hoặc kết hợp tung tin đồn sai sự thật, cung cấp thông tin sai lệch ra công chúng để tạo cung cầu giả tạo, thao túng giá chứng khoán.

Cấu thành của tội thao túng thị trường chứng khoán

Khách thể

Hành vi của tội thao túng thị trường chứng khoán xâm phạm đến hoạt động quản lý giá chứng khoán, ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán, hoạt động quản lý của nhà nước về chứng khoán.

Chủ thể

Chủ thể của tội này là cá nhân, pháp nhân có hành vi vi phạm và đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự theo luật quy định.

Mặt khách quan

Người phạm tội hoặc pháp nhân có các hành vi sau đây:

• Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc thông đồng với người khác để tạo ra cung, cầu giả;
• Đặt lệnh mua và bán trong cùng ngày giao dịch hoặc thông đồng với nhau giao dịch mua bán giả, không chuyển nhượng thực sự, các thành viên trong nhóm chỉ luân chuyển với nhau;
• Vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thì có hành vi liên tục mua bán với khối lượng lớn;
• Cấu kết, lôi kéo người khác đặt lệnh mua bán liên tục;
• Lợi dụng phương tiện thông tin đại chúng để đưa ra ý kiến trực tiếp, gián tiếp ảnh hưởng đến giá của chứng khoán
• Cung cấp thông tin sai lệch để tạo ra cung cầu giả.

Mặt chủ quan

Người phạm tội có hành vi cố ý, biết được hành vi này là trái pháp luật gây ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán nhưng vấn thực hiện nhằm mục đích lợi nhuận hoặc những mục đích khác trái với quy đinh pháp luật.

Tội thao túng thị trường chứng khoán bị xử lý như thế nào?

Xử phạt hành chính

Phạt tiền

Căn cứ Điều 36 Nghị định 156/2020/NĐ-CP và Điều 01 Nghị định128/2021/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 156/2020/NĐ-CP quy định như sau: “Phạt tiền 10 lần khoản thu trái pháp luật nhưng không thấp hơn mức phạt tiền tối đa quy định tại điểm b khoản 3 Điều 5 Nghị định này đối với hành vi thao túng thị trường chứng khoán. Trường hợp không có khoản thu trái pháp luật hoặc mức phạt tính theo khoản thu trái pháp luật thấp hơn mức phạt tiền tối đa quy định tại điểm b khoản 3 Điều 5 Nghị định này thì áp dụng mức phạt tiền tối đa quy định tại điểm b khoản 3 Điều 5 Nghị định này để xử phạt.”

Hình thức xử phạt bổ sung

• Đình chỉ hoạt động kinh doanh, dịch vụ chứng khoán có thời hạn từ 01 tháng đến 03 tháng đối với công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán, chi nhánh công ty chứng khoán hoặc công ty quản lý quỹ nước ngoài tại Việt Nam có hành vi vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 36 Nghị định 156/2020/NĐ-CP.
• Tước quyền sử dụng chứng chỉ hành nghề chứng khoán có thời hạn từ 18 tháng đến 24 tháng đối với người hành nghề chứng khoán có hành vi vi phạm khảon 1 Điều 36 Nghị định 156/2020/NĐ-CP.

Khắc phục hậu quả

Buộc nộp lại khoản thu có được từ các hành vi vi phạm quy định tại Điều 36 Nghị định 156/2020/NĐ-CP.

Xử lý hình sự

Đối với cá nhân

Bộ luật hình sự quy định tại Điều 211 về Tội thao túng thị trường chứng khoán như sau:

• Mức 1: Phạt tiền từ 500,000,000 đồng đến 2,000,000,000 đồng hoặc phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm đối với người phạm tội có các hành vi tại khoản 1 Điều này. Các hành vi bao gồm: Sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng với nhau liên tục mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo; …..
• Mức 2: Phạt tiền từ 2,000,000,000 đồng đến 4,000,000,000 đồng hoặc phạt tù từ 02 năm đến 07 năm đối với các hành vi vi phạm có tổ chức, thu lợi bất chính từ 1,500,000,000 đồng trở lên, gây thiệt hại cho nhà đầu tư 3,000,000,000 đồng trở lên, tái phạm nguy hiểm.
• Ngoài ra, người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50,000,000 đồng đến 250,000,000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

Đối với tổ chức

Tại khoản 4 Điều 211 Bộ luật hình sự quy định về pháp nhân thương mại vi phạm về Tội thao túng thị trường chứng khoán như sau:

• Phạt tiền từ 2,000,000,000 đồng đến 5,000,000,000 đồng đối với hành vi vi phạm khoản 1 Điều này;
• Phạt tiền từ 5,000,000,000 đồng đến 10,000,000,000 đồng đối với hành vi vi phạm khoản 2 Điều này;
• Đình chỉ hoạt động vĩnh viễn đối với hành vi vi phạm tại Điều 79 Bộ luật này;
• Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 500,000,000 đồng đến 2,000,000,000 đồng, cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 01 năm đến 03 năm hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.

Tư vấn về tội thao túng thị trường chứng khoán

Thưa luật sư, tôi muốn hỏi về trường hợp bán chui 74,8 triệu cổ phiếu FLC của ông Trinh Văn Quyết (chủ tịch tập đoàn FLC) trong thời gian gần đây có phải là hành vi thao túng thị trường chứng khoán hay không? Nếu có thì sẽ bị xử lý trong khung hình phạt nào?

Luật sư tư vấn pháp luật hình sự giải đáp câu hỏi của bạn như sau:

Thuật ngữ “bán chui” là từ hay được dùng trong văn nói, pháp luật Việt Nam không có khái niệm về từ này. Có thể hiểu hành vi này là hành vi thể hiện việc cổ đông sáng lập và người liên quan mua, bán cổ phiếu nhưng không đăng ký giao dịch, không công bố giao dịch theo thời gian quy định của pháp luật (chỉ phân tích về thuật ngữ “bán chui”, không phân tích hết các hành vi vi phạm khác).

Theo quy định của Luật Chứng khoán và Thông tư 96/2020/TT-BTC, tổ chức phát hành, cổ đông công ty đại chúng trước khi chào bán chứng khoán ra công chúng phải đăng ký với Ủy ban Chứng khoán nhà nước. Chứng khoán chỉ được chào bán ra công chứng sau khi đã công bố theo quy định pháp luật. Trong thời hạn 03 ngày làm việc sau khi nhận được báo cáo liên quan đến giao dịch chứng khoán của người nội bộ và người có liên quan theo quy đinh tại Điều 33 Thông tư 96/2020/TT-BTC, công ty đại chúng, công ty quản lý quỹ đầu tư chứng khoán phải công bố trên trang thông tin điện tử của công ty.

Do vậy, hành vi “bán chui” là hành vi vi phạm về không công bố thông tin về việc dự kiến giao dịch cổ phiếu, che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán. Hành vi này được quy định xử phạt hành chính tại Nghị định 156/2020/NĐ-CP và Nghị định 128/2021/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 156/2020/NĐ-CP.

Ông Trịnh Văn Quyết bị cơ quan điều tra khởi tố khi có các dấu hiệu cấu thành tội phạm về “tội thao túng thị trường chứng khoán”, được quy định tại Điều 211 của Bộ luật hình sự. Dựa vào các nguồn thông tin cho rằng, ông Quyết đã có các hành vi chỉ đạo nhiều người quen biết sử dụng các tài khoản chứng khoán để “thổi giá” cổ phiếu, những người này có hành vi cấu kết, thông đồng với nhau để giao dịch mua bán cổ phiếu với tần suất liên tục với mục đích thao túng giá chứng khoán. Sau khi thấy giá cổ phiếu đạt ở mức cao nhất định thì những người này bán ra với hình thức “bán chui”, không thực hiện công bố theo luật định.

Lời kết

Trên đây là tư vấn giải đáp các vấn đề về “Hành vi thao túng cổ phiếu” của Luật Nguyễn Hưng. Nếu bạn cần hỗ trợ các vấn đề về pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật hình sự trực tuyến qua số điện thoại (028) 6650 6738 – (028) 6650 8738 để được giải đáp. Rất mong nhận được sự hợp tác!

Bộ phận tư vấn pháp luật hình sự – Luật Nguyễn Hưng.

Trân trọng./.